Λιποίδημα: Αίτια, συμπτώματα & θεραπεία

Το λιποίδημα είναι μια σύνθετη διαταραχή του λιπώδους ιστού που επηρεάζει κυρίως το γυναικείο πληθυσμό. Αυτή η κατάσταση χαρακτηρίζεται από μια μη φυσιολογική συσσώρευση λίπους στο κάτω μέρος του σώματος, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μια ποικιλία σωματικών και συναισθηματικών ζητημάτων. Σε αντίθεση με την τυπική κατανομή λίπους, η συσσώρευση λιπώδους ιστού του λιποιδήματος δεν ανταποκρίνεται στη δίαιτα ή την άσκηση.

Τι είναι το λιποίδημα

Το λιποίδημα είναι μια χρόνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από συμμετρική διόγκωση των ποδιών λόγω συσσώρευσης εναποθέσεων λιπώδους ιστού κάτω από το δέρμα. Η συσσώρευση αυτή εκτείνεται από τα ισχία και τους μηρούς έως τον αστράγαλο. Σε σπανιότερες περιπτώσεις η διαταραχή αυτή εντοπίζεται και στους βραχίονες (μπράτσα), ενώ ο κορμός διατηρείται αδύνατος. Διαφοροποιείται από άλλες μορφές πρόσληψης βάρους εξαιτίας της ιδιαίτερης κατανομής του και της ανθεκτικότητάς του στις παραδοσιακές μεθόδους απώλειας βάρους ή λίπους.

Λιποίδημα: Αιτιολογία

Η ακριβής αιτία του λιποιδήματος παραμένει άγνωστη, ωστόσο, πιστεύεται ότι η κατάσταση πυροδοτείται λόγω γενετικής προδιάθεσης. Παράλληλα, συνδέεται στενά με ορμονικές διακυμάνσεις, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται με αυξημένη συχνότητα στο γυναικείο πληθυσμό, ιδίως κατά την εγκυμοσύνη ή την εμμηνόπαυση. Έχει ειπωθεί επίσης ότι το λιποίδημα μπορεί να οφείλεται σε φλεγμονώδη, αυτοάνοσα, ενδοκρινικά αίτια ή σε ανωμαλίες του λεμφικού και αγγειακού συστήματος.

Συμπτώματα λιποιδήματος

Το λιποίδημα χαρακτηρίζεται κυρίως από συσσώρευση λιπώδους ιστού στα κάτω άκρα, που οδηγεί σε δυσαναλογία μεταξύ του άνω και του κάτω μέρους του σώματος. Σταδιακά η υφή του δέρματος της περιοχής των κάτω άκρων καθίσταται ολοένα και πιο ανομοιογενής, ενώ μεγεθύνεται η διάμετρος των κνημών και των αστραγάλων. Επίσης, η πάθηση μπορεί να προκαλέσει πόνο, ευαισθησία και αίσθημα βάρους στα προσβεβλημένα άκρα. Εκδηλώνεται επίσης οίδημα που επιδεινώνεται με την παρατεταμένη ορθοστασία ή ακινησία. Δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο η εμφάνιση ευαισθησίας και η μαλακή υφή του δέρματος των μηρών, γεγονός που συμβάλλει στο να σχηματίζονται πολύ εύκολα μελανιές, καθώς τα αιμοφόρα αγγεία καθίστανται εύθραυστα. Τα συμπτώματα στις γυναίκες τυπικά επιδεινώνονται έπειτα από την εφηβεία, την κύηση και τη λήψη αντισυλληπτικών. Μάλιστα, συχνά ταυτόχρονα με το λιποίδημα συνυπάρχουν και κιρσοί. Σταδιακά τα συμπτώματα της πάθησης επιδεινώνονται, με αποτέλεσμα να προκαλείται και συναισθηματική δυσφορία του ασθενούς.

Διάγνωση λιποιδήματος

Η διάγνωση του λιποιδήματος είναι κυρίως κλινική, με βάση το ιστορικό και τη φυσική εξέταση. Τα βασικά διαγνωστικά κριτήρια περιλαμβάνουν δυσανάλογη συσσώρευση λίπους στα κάτω άκρα, πόνο και ευαισθησία στις πληγείσες περιοχές και αρνητικό σημάδι Stemmer (που υποδηλώνει την παρουσία λεμφοιδήματος όταν είναι θετικό). Η αγγειολογική εκτίμηση με τρίπλεξ αγγείων μπορεί να συμβάλλει στη διάγνωση, διαφοροποιώντας το λιποίδημα από άλλες καταστάσεις.

Επιλογές θεραπείας για το λιποίδημα

Ως προς την αντιμετώπιση του λιποιδήματος, αρκετές θεραπευτικές επιλογές μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής. Το σχέδιο θεραπείας είναι σε πρώτη φάση συντηρητικό και προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς ενθαρρύνονται να φορούν κολάν και κάλτσες συμπίεσης και να μην παραμελούν τη σωματική άσκηση. Εάν η πάθηση βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, εφαρμόζεται πιο εξειδικευμένη θεραπεία η οποία περιλαμβάνει περίδεση της πάσχουσας περιοχής και λεμφική μάλαξη. Αυτές οι θεραπευτικές επιλογές στοχεύουν στη μείωση της δυσφορίας, στη βελτίωση της λεμφικής ροής και στην πρόληψη της εξέλιξης του λεμφοιδήματος. Επίσης, αν και ο λιπώδης ιστός του λιποιδήματος είναι ανθεκτικός στη διατροφή και την άσκηση, η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων. 

Εάν ωστόσο δεν παρουσιάζεται βελτίωση, το επόμενο και τελικό βήμα είναι η χειρουργική επέμβαση λιποαναρρόφησης. Οι νεότερες τεχνικές λιποαναρρόφησης μπορούν να απομακρύνουν αποτελεσματικά τον λιπώδη ιστό, ανακουφίζοντας τα συμπτώματα και βελτιώνοντας την εμφάνιση των κάτω άκρων και την κινητικότητα. Η χειρουργική επέμβαση θα πρέπει να εξετάζεται αφού εξαντληθούν τα συντηρητικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πάθησης. Ο Αγγειοχειρουργός στην Αθήνα, Δρ. Σοφοκλής Τραχανέλλης, προτείνει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση για τη διαχείριση του λιποιδήματος, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε μεμονωμένης περίπτωσης.